Վատիկանում, կաթոլիկական աշխարհի հուշավոր կեդրոնում, տեղի ունեցավ հատուկ եւ սիմվոլական արարողություն, որը հավերժապես մեծացրեց եւ բարձրացրեց կաթոլիկական եկեղեցուն եւ հայկական քրիստոնեական։ Մեծածախ շինարարությունների մեջ եւ բազմաթիվ հավաքված հավատարիմների եւ բարձրահասակ եկեղեցական պաշտոնականների միջև կատարվեց Սուրբ Գրիգոր Նարեկացու հուշարձանի բացահայտումը։ Այս բարձրագույն պաշտոնականը եւ թեոլոգը, որը ծնվել է Հայաստանում, դարերով լինել է բազմաթիվների համար խորհրդանիշ։ Այսօր կաթոլիկական եկեղեցին որոշել է նվաճել նրան հավաստի "Ուսումնականի" ականավեճ կոչումը, նշանակելով նրա ուսումնասիրության ընդհանուրական բնույթը եւ խորը խոհանությունը։ Հուշարձանի բացահայտման արարողությունը վստահում էր նրա ներկայացուցման արժեքը քրիստոնեական մտքի զարգացման մեջ, իսկ նաև էկումենիկական ոգին, որը կրել է այդպիսի համագործակցությունը տարբեր եկեղեցական

Համաշխարհային առիթը եւ արևադրության սիմվոլիկ կարգավորություն

Վատիկանում տեղի ունեցած հանդիսավորությունը համախոհեց աշխարհի տարբեր կողմերից համալիր նշանակալի անձանց։ Կաթոլիկ եւ հայաստանյան եկեղեցու մեծահասակ ներկայացուցիչները մասնակցել էին այդ հանդիսավորությանը։ Փառ Ֆրանցիսկոսի, միլիարդավոր կաթոլիկների հոգեւոր ղեկավարի կողքին կանգնեցին հայկական եկեղեցու բարձրագույն ներկայացուցիչներ՝ Ս.Ս. Գարեգին Բ, բոլոր հայերի ամենաբարձրագույն պատրիարք եւ կաթողիկոսը, Ս.Ս. Արամ Ա, Կիլիկիայի Մեծ Տունի կաթողիկոսը, և հայաստանյան կաթոլիկ եկեղեցու պատրիարքը, Ուստաժամենաբարձրագույն Գրիգոր-Պետրոս Ա Կափոյան։ Նրանց ներկայությունը առաջացրեց երկու հրապարակությունների միջև համայնքների ամփոփում։ Մերժման գլխավորի, Սերժ Սարգսյանի ներկայությունը հաստատեց այդ պահի կարևորությունը բոլոր հայերի համար։

Արվեստական ու համախմբային արժեքները

Սուրբ Գրիգոր Նարեկացու հուշարձանը ոչ միայն մեծ թեոլոգոսի եւ հոգևոր ուսուցչին է պատմում, այլև Հայաստանին նվիրված հարգանքի արտահերթություն է։ Դավիթ Երևանցու վաստակածներով ստեղծված, այն ներկայացնում է ամենաբարձր արվեստական եւ ազգային որակները։ Դավիթը, համարվող Հայաստանի վաստակածներից մեկը, այս ստեղծագործությանը տվել է սովորականության համալիր բնություն, բրոնզից ստեղծելով այն, որպեսզի բացահայտի հուշարձանի շաշկին ու հոգեւորությունը։ Հուշարձանը Սեղմիայում է համալվել, որտեղ եվրոպական արվեստի ավանդույթները խորհրդանիշավորված են։ Այս համալիր ու մեծածախ հարությունը, որն անցկացնում է երկու մետր, դարձնում է որ սուրբ Գրիգորի դիմանկարը առաջինն է ու պահանջում է ուշադրություն, միաժամանակ կազմում է հոգեւոր ժառանգության եւ արդիական արվեստի միջև՝ կամուրջ։

Երկու արձանագծերի սիմվոլիկական ու համաշխարհային կատարմանը

Այն պարզ չէ, որ արվեստական ստեղծագործությունը ստեղծվում է երկու նմանատիպ տարբերակներով։ Այլեւս, սուրբ Գրիգոր Նարեկացու արձանը այստեղ է բացառությունը։ Առաջինը վերապեսում է Վատիկանում, հավերժությամբ հիշեցնում է վերաբերյալ դիալոգի եւ համագործակցության ակտուալությունը։ Իսկ նրա երկրորդ պատճենը կհաստատվի Էջմիածինում, համարվող Հայաստանի հոգևոր սրտին։ Այս երկու արձանները, տեղադրված երկու հակառակ մասերում էկումենիական աշխարհի, նշանակում են համատեղելությունը եւ համադամակությունը կաթոլիկական եւ հայկական քրիստոնեական։ Նախագծումը պարզ է՝ ընդհանրապետական արժեքները, որոնք սուրբ Գրիգորը առաջարկել է իր դասախօսություններում, ունեն նշանակություն ոչ միայն մեկ համայնքի համար, այլ՝ ամբողջ մարդկանցիսկության համար։ Երկու արձանները վկայում են, որ իսկապես կրոնական հաղորդակցությունը անցնում է սահմանները եւ մշակույթները։

Քրիստոնյական համախմբման համար հայտնի քայլ

Սուրբ Գրիգոր Նարեկացու հուշարձանի բացահայտումը Վատիկանի սրտում չի միայն արվեստագետական գործունեություն, այլ նաև խորը սիմվոլիկական նշանակությամբ ունեցող շարժում, որը նպատակ ունի համախմբերել կաթոլիկ և հայաստանյան եկեղեցիների միջև՝ մօտեցնելու և եղբայրաբարությամբ։ Երկու հավաքականությունների ընդհանուր նպատակները, իսկականացնելու խաղաղությունը, համադրությունը և համատեղիքը, դարձան ավելի բացահայտ այս հուշարձանի բացահայտման ժամանակ։ Այս արարքում, որին մասնակցում էին եկեղեցիների առաջնության առաջնախաղացողները, լույս տեղացավ դեռեւս համագործման ցանկալիությանը, որը գերազանցում է միայն դոկտրինական եւ համարակալության սահմանները։ Այս ժամանակների բարդություններում վարչականության և համատեղիքի համար ավելի անհրաժեշտ է։